เห็ดหอม เป็นวัตถุ ดิ บ ที่นำมาปรุงอาหารได้ทั้งแบบสดและแบบแห้ง ส่วนใหญ่ใช้ใส่ในเมนูอาหารจีนเพิ่มให้รสชาติอร่อย วันนี้เราจึงนำวิธีการเพาะเห็ดหอมมาฝากกัน ซึ่งสามารถทำเป็นอาชีพหลักสร้างรายได้ได้เลย
เตรียม
1.วัสดุเพาะที่แนะนำคือขี้เลื่อยไม้มะขาม รองมาคือ ขี้เลื่อยไม้ย า งพารา ขี้เลื่อยไม้กระถินณรงค์หรือขี้เลื่อยไม้เบญจพssณหมัก
วัสดุเสริม ซึ่งมีส่วนผสมดังนี้ ขี้เลื่อย100 กก.รำข้าว5กก.น้ำตาลทราย2กก.ดีเกลือ 0.2 กก.ยิบซั่ม 0.5 กก.ผสมน้ำให้มีความชื้น 55-65%
2.ถุงพลาสติกทนร้อน และอุปกรณ์การ เ พ า ะ เห็ดในถุงพลาสติก
3.หม้อนึ่งความดัน หรือถังนึ่งไม่อัดความดันพร้อมอุปกรณ์การให้ความร้อนในการนึ่ง ฆ่ า เ ชื้ อ
4.โรงเรือนหรือสถานที่บ่มเส้นใยและให้ผลผลิต
วิธีการ เ พ า ะ
1.ผสมวัสดุเพาะและวัสดุเสริมทั้งหมดให้เข้ากันอย่ า ให้แห้งหรือแฉะ ให้วัสดุพอจับตัวกันได้ เมื่อบีบดูต้องไม่มีหยดน้ำ เมื่อคลายมือออกส่วนผสมต้องไม่แตกร่อนออกเร็วเกินไป
2.นำส่วนผสมลงในถุงพลาสติกทนร้อน อัดแน่นพอประมาณ ถุงละ 1/2 กก.-1กก. ใส่คอขวดปิดจุกสำลีและปิดทับด้วยกระดาษหรือฝาครอบกันไอน้ำ
3.แล้วนำไปนึ่ง ฆ่ า เ ชื้ อ ด้วยหม้อนึ่งความดันเป็นเวลา 40 นาที ถึง1ชั่วโมง ด้วยความดัน 15-20ปอนด์ต่อตารางนิ้ว
(หรือใช้ถังนึ่งไม่อัดความดัน ก็ได้ผลดีพอควร โดยเริ่มจับเวลาตั้งแต่ไอน้ำเดือดพุ่งตรงสม่ำเสมอ เป็นเวลา 2-4 ชั่วโมง ต้อง รั ก ษ า ระดับไอน้ำไว้ตลอด
ด้วยการปรับความร้อนให้มีอุณหภูมิภายในถังนึ่ง 85-100 องศาเซลเซียสตลอดเวลา) แล้วทิ้งให้เย็น
4.แกะกระดาษหรือฝาครอบออก เปิดจุกสำลีแล้วใส่ เ ชื้ อ เห็ด (นิยมใช้หัว เ ชื้ อ เห็ดจากเ ม ล็ ดข้าวฟ่าง) ควรทำในบริเวณที่สะอาด ป้องกันการปนเปื้อนของเ ชื้ อโsค แล้วนำไปบ่มเส้นใย
การบ่มเส้นใย ระยะเวลาที่บ่มเส้นใย 3-4 เดือน ขึ้นกับน้ำหนักอาหารที่ใช้ หรือมีการสร้างตุ่ม ด อ ก ประมาณ 2/3 ของก้อน เ ชื้ อ
ปัจจัยที่สำคัญและการดูแล รั ก ษ า
อุณหภูมิ
การบ่มเส้นใย เ ห็ ด หอมที่ดีที่สุดคือที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส การทำห้องหรือโรงเรือนที่ตั้งอยู่ใต้ร่มเงาไม้สำหรับบ่มเส้นใย เช่น ทำจากหญ้าคา จากฟาง ไม้ไผ่ ฯลฯ ก็ได้
และมีการให้น้ำภายนอกโรงเรือน หรือบริเวณพื้นโรงเรือนเป็นครั้งคราวเมื่อ อุ ณ ห ภู มิ สูงกว่า 25 องศาเซลเซียส
ระยะบ่มเส้นใย ต้องการความชื้นในบรร ย า กาศในระดับปกติ คือ ประมาณ 50% ไม่ต้องให้น้ำที่ถุงเห็ด ถ้ามีความจำเป็นต้องให้น้ำโรงเรือนต้องระวังมิให้น้ำถูกสำลีที่จุกปากถุง เพราะจะเป็นทางทำให้เกิดเ ชื้ อโsคไป ทำล า ย เ ชื้ อ เห็ดได้
ความชื้นสัมพัทธ์ที่เหมาะสมต่อการสร้าง ด อ กเห็ดและการเจริญของด อ ก เห็ด อยู่ระหว่าง80-90% และ 60-70% ตามลำดับ การผ่านลมเย็นในขณะด อ ก เห็ดเจริญ จะทำให้หมวกเห็ดแตก คล้ายกับ ด อ กเห็ดหอมที่นำเข้าจากต่างประเทศ
อากาศ การถ่ายเทอากาศที่ดีจำเป็นต่อการเจริญของ ด อ กเห็ด และทำให้มีการสะสมเ ชื้ อโ ร คน้อยลง ถ้ามีการสะสม ก๊ า ซ คาร์บอนไดออกไซด์มากจะทำให้เห็ดมีก้าน ย า วบางครั้งหมวกเห็ดอาจจะไม่เจริญหรือมีลักษณะผิดปกติอื่น ๆ
แสง ช่วยกระตุ้นให้เส้นใยเกิดตุ่มเห็ด สร้างแผ่นสีน้ำตาลและเจริญเป็น ด อ ก เห็ดได้เร็วกว่าที่มือและยังช่วยให้หมวกเห็ดมีสีเข้มไม่จางซีด
การแช่น้ำเย็น หลังจากบ่มเส้นใยสมบูรณ์แล้ว ให้แช่ก้อนเ ชื้ อ ในน้ำเย็น 2 ชั่วโมง หรือค้างคืนก็ได้ เพื่อกระตุ้นให้เกิด ด อ ก
การให้ผลผลิต
โดยเปิดปากถุงให้ออก ด อ กทางด้านบนหรือเปลื อ ย ก้อน เ ชื้ อโดยแกะถุงพลาสติกออกทั้งหมด ให้ก้อนเ ชื้ อ สัมผัสอากาศเป็นการกระตุ้นให้เกิดด อ ก เห็ด
ถ้าต้องการเห็ด ดอ กใหญ่ ต้องเปิดให้มีการเกิดด อ ก เป็นบางส่วน การเปลือยก้อน เ ชื้ อ จะได้ ด อ ก เห็ดจำนวนมากแต่ ด อ กจะเล็ก และอาจจะมีการปนเ ปื้ อนจากเ ชื้ อโsคหรือถูกกระทบจากสภาพแวดล้อมได้ง่าย
ผลผลิต ด อ กเห็ดสดจะได้ 50-400 กรัมต่อก้อน เ ชื้ อ 0.5 – 1 กก. ขึ้นกับความใส่ใจและเทคนิควิธีการของผู้เพ า ะ เห็ด
สำหรับการแปรูปทำเป็นผลผลิตจำหน่ายนั้น มีทั้งการตากแห้งที่ควรหลีกเลี่ยงตากแดดจัดมากเกินไป และการอบแห้งที่ใช้ลมร้อนค่อยๆ ลดความชื้นภายในด อ ก เห็ด
ขอบคุณแหล่งที่มา พิมพ์กานต์ อร่ามพงษ์พันธุ์ กองโsคพืชและจุลชีววิท ย า กรมวิชาการเกษตร, วิถีชีวิตเกษตรพอเพียง
